Europejski Zielony Ład wyznaczył nowe, ambitne cele dla całego sektora energetycznego, w tym dla branży gazowej. Polskie firmy gazowe stoją przed wyzwaniem transformacji energetycznej, która wymaga znaczących inwestycji w nowe technologie, zmiany modeli biznesowych oraz dostosowania infrastruktury. W niniejszym artykule analizujemy, jak główni gracze na polskim rynku gazowym przygotowują się do tej transformacji i jakie technologie wdrażają, aby sprostać wymogom dekarbonizacji.
Strategia wodorowa - klucz do dekarbonizacji sektora gazowego
Wodór jest postrzegany jako jedno z kluczowych paliw przejściowych w procesie dekarbonizacji. Polskie firmy gazowe coraz aktywniej angażują się w rozwój technologii wodorowych, które mogą stanowić przyszłość dla istniejącej infrastruktury gazowej.
PGNiG/ORLEN i ich inwestycje w wodór
Grupa ORLEN, po połączeniu z PGNiG, ogłosiła ambitne plany w zakresie rozwoju technologii wodorowych. Do 2030 roku firma planuje zbudować sieć hubów wodorowych, a całkowita moc instalacji do produkcji niskoemisyjnego i odnawialnego wodoru ma wynieść około 540 MW.
Kluczowe projekty obejmują:
- Program Hydrogen Eagle - międzynarodowy projekt obejmujący Polskę, Czechy i Słowację, w ramach którego powstanie infrastruktura do produkcji odnawialnego wodoru z wykorzystaniem instalacji opartych na elektrolizerach zasilanych energią ze źródeł odnawialnych.
- Program Green Edge - projekt zakładający budowę elektrolizerów o łącznej mocy 130 MW, które będą produkować wodór ze źródeł odnawialnych.
- Modernizacja sieci przesyłowej - dostosowanie części istniejącej infrastruktury gazowej do transportu mieszanin wodoru z gazem ziemnym.
Fortum i inicjatywa "Gas Goes Green"
Fortum realizuje program "Gas Goes Green", który zakłada stopniowe zwiększanie udziału wodoru w sieci gazowej. Firma prowadzi badania nad wytrzymałością materiałów używanych w gazociągach na mieszaniny o różnej zawartości wodoru. Obecnie testuje dodawanie do sieci gazowej mieszanin zawierających do 10% wodoru, a do 2030 roku planuje zwiększyć ten udział do 20%.
Fortum współpracuje również z producentami energii ze źródeł odnawialnych, aby wykorzystać nadwyżki energii elektrycznej do produkcji wodoru w procesie elektrolizy (technologia Power-to-Gas).
Biogaz i biometan - lokalne rozwiązania dla globalnych wyzwań
Drugim ważnym obszarem, na którym koncentrują się polskie firmy gazowe, jest rozwój produkcji biogazu i biometanu, które są uważane za niskoemisyjne zamienniki gazu ziemnego.
Programy wsparcia budowy biogazowni
PGNiG/ORLEN uruchomił program wsparcia dla inwestorów zainteresowanych budową biogazowni i biometanowni. Firma deklaruje gotowość do zakupu całości wyprodukowanego biometanu i wprowadzenia go do sieci gazowej.
Tauron i Enea również inwestują w biogazownie, koncentrując się głównie na zagospodarowaniu odpadów rolniczych i komunalnych. Do 2030 roku planują uruchomić kilkadziesiąt biogazowni o łącznej mocy przekraczającej 200 MW.
Stymulowanie rynku biometanu
Polskie firmy gazowe dostrzegają potencjał biometanu nie tylko jako źródła energii, ale także jako narzędzia do redukcji emisji metanu z rolnictwa i gospodarki odpadami. Podejmowane są inicjatywy mające na celu stworzenie systemu certyfikacji biometanu, który umożliwi handel certyfikatami pochodzenia i przyczyni się do rozwoju rynku tego paliwa.
Cyfryzacja sieci gazowej - Smart Grid dla gazu
Transformacja energetyczna wymaga również unowocześnienia sieci dystrybucyjnych i przesyłowych, aby mogły one efektywnie zarządzać zmiennym mixem energetycznym i reagować na dynamiczne zmiany na rynku.
Inteligentne liczniki i systemy zarządzania siecią
PGNiG/ORLEN, Fortum i Tauron inwestują w inteligentne liczniki gazu, które umożliwiają dokładne monitorowanie zużycia w czasie rzeczywistym. Do 2025 roku planują wyposażyć w nie co najmniej 80% klientów biznesowych i 50% gospodarstw domowych.
Wdrażane są również zaawansowane systemy zarządzania siecią (DMS - Distribution Management System), które pozwalają na:
- Precyzyjne monitorowanie parametrów gazu, w tym jego kaloryczności i składu
- Szybką identyfikację i lokalizację awarii
- Dynamiczne zarządzanie przepływami w sieci
- Optymalizację ciśnienia w zależności od aktualnego zapotrzebowania
Cyfrowe bliźniaki sieci gazowej
Najnowszym trendem jest tworzenie cyfrowych bliźniaków (digital twins) sieci gazowej - zaawansowanych modeli komputerowych, które symulują działanie rzeczywistej infrastruktury. Pozwala to na testowanie różnych scenariuszy bez ingerencji w rzeczywistą sieć oraz na optymalizację jej pracy i planowanie inwestycji.
Magazynowanie energii - wyzwanie dla elastycznej sieci energetycznej
Firmy gazowe rozwijają również technologie związane z magazynowaniem energii, co jest kluczowe dla efektywnej integracji odnawialnych źródeł energii z siecią.
Rozbudowa podziemnych magazynów gazu
PGNiG/ORLEN realizuje program rozbudowy podziemnych magazynów gazu, które są dostosowywane do przechowywania nie tylko gazu ziemnego, ale w przyszłości również mieszanin z wodorem. Do 2030 roku pojemność magazynowa ma wzrosnąć o 50%.
Technologie Power-to-Gas
Technologie Power-to-Gas, pozwalające na konwersję nadwyżek energii elektrycznej z OZE na wodór lub metan syntetyczny, są intensywnie badane przez wszystkie większe firmy gazowe. Pilotażowe instalacje są już budowane przy farmach wiatrowych i fotowoltaicznych.
Wnioski
Polskie firmy gazowe aktywnie przygotowują się do transformacji energetycznej, inwestując w nowe technologie i dostosowując swoje modele biznesowe. Sektor gazowy, mimo że oparty na paliwach kopalnych, ma potencjał, aby odegrać istotną rolę w procesie dekarbonizacji, szczególnie jako technologia przejściowa i uzupełniająca dla odnawialnych źródeł energii.
Kluczowe wyzwania na najbliższe lata to:
- Zwiększenie udziału gazów odnawialnych (biometan, wodór) w sieci
- Modernizacja infrastruktury pod kątem transportu wodoru
- Rozwój technologii magazynowania energii
- Cyfryzacja i zwiększenie elastyczności sieci gazowej
- Rozwój kompetencji pracowników w obszarze nowych technologii
Transformacja energetyczna to nie tylko wyzwanie, ale również szansa dla firm gazowych na rozwój nowych obszarów działalności i budowę przewagi konkurencyjnej w niskoemisyjnej gospodarce przyszłości.
